TUMAČENJE BAJKE PRINC DRAGOLJUB ŽANE MARI LEPRENS DE BOMON PREMA AKTANCIJALNOM MODELU

Nebojša S. Vlaškalić

doi:10.19090/zjik.2024.14.39-51

Nebojša S. Vlaškalić Filozofski fakultet, Univerzitet u Novom Sadu http://orcid.org/0000-0001-6863-4534

DOI: https://doi.org/10.19090/zjik.2024.14.39-51

Ključne reči: aktant, aktancijalni model, bajka Princ Dragoljub, Žana Mari Leprens de Bomon, francuska književnost XVIII veka

Apstrakt

Oslanjajući se na Propova (Пропп) istraživanja strukture narodnih bajki, tokom šezdesetih godina XX veka Gremas (Greimas) razvija svoj aktancijalni model, koji ima za cilj dubinsku analizu određenog teksta, a zasnovan je na prepoznavanju šest nepromenljivih činilaca radnje – aktanata. Proširujući saznanja o odnosima među aktantima, An Ibersfeld (Anne Ubersfeld) primenjuje Gremasov aktancijalni model na dramske tekstove (ostavljajući mogućnost primene i na nedramske tekstove). Predmet ovog rada jeste analiza bajke Princ Dragoljub (Le Prince Charmant) francuske spisateljice i pedagoškinje iz doba prosvetiteljstva, Žane Mari Leprens de Bomon (Jeanne-Marie Leprince de Beaumont). Princ Dragoljub je moralizatorska bajka izdvojena iz autorkinog najpoznatijeg dela – Zabavnika za decu (Le Magasin des enfants), objavljenog 1756. godine. Kroz tumačenje ove bajke prema aktancijalnom modelu An Ibersfeld, u ovom radu prepoznaju se i razvrstavaju aktanti u šest utvrđenih polja (subjekat, objekat, pošiljalac (adresant), primalac (adresat), pomoćnik i protivnik), nakon čega se analizira nekoliko mogućih aktancijalnih modela.