ESEJI JELE SPIRIDONOVIĆ SAVIĆ U SVETLU RELIGIOZNOG MISTICIZMA

Apstrakt

U radu se proučava esejistika Jele Spiridonović Savić (1890–1974): tekstovi koje je sabrala u zbirku Susreti (1944), kao i oni koje je redovno objavljivala u književnim časopisima tokom tridesetih godina prošlog veka. Nekada slavljena, a potom zaboravljena srpska književnica pisala je poeziju (zbirke S uskih staza (1919), Večite čežnje (1926) i Jesenje melodije (1939) i religiozni ep Pergamenti (1923)), prozu (Pripovetke (1939)) i eseje (Susreti 1944)). Školujući se u svetskim centrima kulture (Njujorku, Minhenu, Trstu i Monaku), imala je prilike da ideje pravoslavlja (kao dela svojeg tradicionalnog nasleđa) ukrsti sa idejama zapadnog hrišćanstva, pogotovo u oblasti mističke duhovnosti. Religiozni misticizam je bio duboko inkorporiran u duhovnu srž njenih poetskih, proznih i esejističkih tekstova. Istraživanje mozaika hrišćanske spiritualnosti predstavljalo je za književnicu uvod u novi način razmišljanja o metafizičkim aspektima sveta, ali i o praktičnom delovanju žene, prema religioznim principima. Naše proučavanje eseja bazirano je na naučnim postulatima feminističke teorije o književnosti, koje postavlja pitanja ponovnog otkrivanja marginalizovanih spisateljica i novih interpretacija njihovih dela, i sa stanovišta feminističke teologije. Cilj rada jeste pokušaj revalorizacije datih eseja i ukazivanje na potrebu ponovnog određivanja spisateljičinog mesta u kanonu srpske književnosti.