ROD I TRANSVESTIJA U HAREMSKOM DISKURSU JELENE DIMITRIJEVIĆ

Apstrakt

U ovom radu se analizira kontraverzan umetnički segment putopisnog tekstaPisma iz Niša o haremima (1897) Jelene Dimitrijević (1862–1945) – književnice koja je umetničkimdelom, stavovima i aktivnim činom putovanja na Istok i Zapad, prevazišla okvire srpskog patrijarhalnogrealiteta na raskršću 19. i 20. veka. Iz perspektive feminističke i imagološke teorije,proučavani su sledeći elementi: predstava haremske kulture i odnos prema ženskoj seksualnosti ilezbejskoj praksi u patrijarhalnom muslimanskom društvu. Na primerima iz teksta, demonstrira sena koji je način Jelene Dimitrijević demistifikovala haremski entitet, obremenjen tabuima, predrasudamai erotskim konotacijama. U zaključnim razmatranjima ističe se da je književnica (u svojemputopisnom izveštaju) otkrila žensku potkulturu koja simbolizuje otpor prema muškoj dominacijina socijalnom, kulturnom, ali i na seksualnom nivou. Ukazali smo da turski odnos prema seksualnosti,kao konceptu rasplinutom između biološkog, društvenog i fizičkog, funkcioniše na nekolikonivoa: kroz teorijsko poštovanje religioznih i moralnih zakona, ali i kroz životnu praksu koja sezasniva na modeliranju ovih pravila, praktikovanjem homoseksualnih/ lezbejskih odnosa, kao posledicerigidnog sistema i ujedno potpuna sloboda u istraživanju i pomeranju granica seksualnog zadovoljstva.Inovativnom rodnom ekspertizom tabuizirane ženske seksualnosti, Jelena Dimitrijevićse približila savremenom internacionalnom feminističkom diskursu. Smatramo da će njeno deloimati veoma značajnu ulogu u budućem konstruisanju ženske istorije književnosti.